Coletâneas de fontes primárias e esboço cronológico da obra

A lista a seguir não pretende ser exaustiva. Para maiores detalhes, James O’Hara nos fornece um relato esclarecedor sobre o destino do espólio bibliográfico de Leibniz. (ver O’Hara, James G. Leibniz’s manuscript papers and their repository. In: Hunter, Michael. Archives of the Scientific Revolution. The Formation and Exchange of Ideas in Seventeenth-Century Europe. New York: Boydell Press. 1988. pp. 159-170). Ver também: Ravier, Emile. Bibliographie des Oeuvres de Leibniz. Paris: 1937 [reimpresso, Hildesheim: Olms. 1966].
Uma das mais completas coletâneas das obras filosóficas de Leibniz ainda é a edição de C.I. Gerhardt, Die Philosophuschen Schriften von Leibniz, 7 vols. Hildesheim: Olms. 1965:

  • vol 1: correspondências (com Thomasius, Arnauld, Hobbes, Spinoza, Conring. Eckhart, Malebranche, Foucher, Johann Friedrich von Brunswig-Luneburg, Molanus, von Guericke), 1875
  • vol 2: correspondência (com Ernst von Hessen-Rheinfels, Arnauld, de Volderm de Bosses, Nicaise), 1879
  • vol 3: correspondência (com Huet, Bayle, Basnage de Beauval, Thomas Burnet, Coste, Lady Masham, Jacquelot, Bourguet, Rémond, Hugony, Hartsoeker), 1887
  • vol 4: textos filosóficos, 1880
  • vol 5: Leibniz e Locke (inclui Novos Ensaios sobre o Entendimento Humano), 1882
  • vol 6: textos filosóficos (período 1702-1716, incluindo Ensaios de Teodicéia), 1885
  • vol 7: correspondência com Samuel Clarke, textos filosóficos, Characteristica, Scientia Generalis, 1890


Há um projeto de publicação, em desenvolvimento, aos cuidados da Academia de Ciências da Alemanha [G. W. Leibniz: Sämtliche Schriften und Briefe. Ed Preussischen (Deutsche) Akademie. Darmstadt/Leipzig/Berlin: Akademie-Verlag. 1923-]. Até o presente, foram publicados mais de vinte volumes. Tendo em vista a magnitude da tarefa e o atual ritmo de publicação, estima-se que a conclusão dar-se-á em dois séculos (cf. G.W. Leibniz, Philosophical Essays. Ed. e trad.: Daniel Garber e Roger Ariew. Indianápolis: Hackett. 1989).

A edição da Akademie pretende incluir todos os textos do filósofo:

Série I: correspondência política, histórica e geral (15 vols publicados):

  • vol 1: de 1668 a setembro de 1676. Darmstadt, 1923, 1986
  • vol 2: novembro de 1676 a 1679. Darmstadt, 1927, 1986
  • vol 3: 1680 a 1683. Leipzig, 1938, 1970
  • vol 4: 1684 a outubro de 1687. Berlin e Leipzig, 1950
  • vol 5: novembro de 1687 a agosto de 1690; Berlin 1954, 1970
  • vol 6: setembro de 1690 a Julho de 1691. Berlin 1957, 1970
  • vol 7: agosto de 1691 a maio de 1692. Berlin, 1964
  • vol 8: maio a dezembro de 1692. Berlin, 1968
  • vol 9: 1693. Berlin, 1992
  • vol 10: 1694. Berlin, 1979
  • vol 11: janeiro a outubro de 1695. Berlin, 1982
  • vol 12: novembro de 1695 a julho de 1696. Berlin, 1990
  • vol 13: agosto de 1696 a abril de 1697. Berlin, 1987
  • vol 14: maio a dezembro de 1697. Berlin, 1993
  • vol suplementar: 1692 a 1696. Berlin, 1991


Série II: correspondência filosófica (1 vol. publicado):

  • vol 1: 1663 a 1685. Darmstadt. 1926, 1987


Série III: correspondência matemática, científica e técnica (4 vols. publicados):

  • vol 1: Berlin, 1976, 1988
  • vol 2: 1676 a 1679. Berlin, 1987
  • vol 3: 1680 a junho de 1683. Berlin, 1991
  • vol 4: julho de 1683 a dezembro de 1690. Berlin, 1995


Série IV: textos políticos (3 vols. publicados):

  • vol 1: 1667 a 1676. Darmstadt, 1931
  • vol 2: 1677 a 1687. Berlin, 1963
  • vol 3: 1677 a 1689. Berlin, 1986


Série V: textos históricos (nenhum volume publicado)


Série VI: textos filosóficos (4 vols.[acrescida do vol.6]):

  • vol 1: 1663 a 1672. Darmstadt, 1930, 1990
  • vol 2: 1663 a 1672. Berlin, 1966, 1990
  • vol 3: 1672 a 1676. Berlin, 1980
  • vol 6: Novos Ensaios sobre o Entendimento Humano. Berlin, 1962


Série VII: textos matemáticos, científicos e técnicos (2 vols. publicados):

  • vol 1: 1672 a 1676 (Geometria, Álgebra, Aritmética). Berlin, 1990
  • vol 2: 1672 a 1676 (Álgebra). Berlin, 1996

Outras coletâneas:
COUTURAT: Opuscules et fragments inédits de Leibniz. Ed. L. Couturat. Paris: 1903 [reimpresso, Hildesheim: Olms. 1961].

DUTENS: Gothofridi Guillemi Leibnitii opera omnia. Ed. Louis Dutens. Genebra, 1768 (reimpresso, Hildesheim: Olms, 1989):

  • vol 1: Theologia (contém Ensaios de Teodicéia)
  • vol 2: Física, Metafísica, Lógica, textos sobre Ciências Naturais (inclui Dissertatio de Arte Combinatoria, Protogaea)
  • vol 3: Matemática
  • vol 4: Jurisprudência, Historiografia
  • vol 5: Filologia
  • vol 6: Etimologia


ERDMANN: G. G. Leibnitii opera philosophica, quae exstant Latina, Gallica, germanica omnia. Ed. Johann Eduard Erdmann. Berlin, 1840 [reimpresso, Aalen: Scientia Verlag, 1974]

FOUCHER de CAREIL: Oeuvres de Leibniz. Ed: L. A. Foucher de Careil. Paris: 1859-65; 1875 (reimpresso, Hildesheim: Olms, 1969):

  • vol 1-2: Correspondências
  • vol 3-4: textos políticos e históricos (1684-1715)
  • vol 5: textos diplomáticos
  • vol 6: Política

GRUA: Textes inédits d’après des manuscripts de la Bibliothèque provinciale d’Hanovre. Ed. Gaston Grua. 2 vols.Paris: 1948 [reimpresso, New York: Garland, 1985].

KLOPP: Die Werk von Leibniz. Ed. Onno Klopp. Hannover: 1864-84. (reimpresso, Hildesheim: Olms, 1970-73).

PERTZ: Leibnizens gesammelte Werke. Ed. Georg Heinrich Pertz. Hannover, 1843-47. (reimpresso, Hildesheim: Olms, 1966).

RASPE: Oeuvre philosophiques, latines et françaises, de feu Mr. de Leibniz, tirées de ses manuscripts, qui se conservent dans la bibliothèque royale à Hanovre. 7 vols. Ed. R. E.Raspe. Amsterdam e Leipzig. 1765

Um esboço cronológico da obra leibniziana:
Fonte principal: PARKINSON, G.H.R. (org.) Leibniz: De Summa Rerum. New Haven: YUP. 1992. pp. lvvv-lxiv
(?) = datação incerta

1646-1667: Leipzig e Nuremberg
1663 – Disputatio Metaphysica de Principio Individui;
1664 – Specimen quaestionum philosophicarum ex jure collectarum;
1666 – De arte combinatoria;
– De casibus perplexis in jure;
1667 – Nova methodus discendae docendaeque jurisprudentiae.

1667-1672: Frankfurt e Mainz
1668 -1669 – correspondência com Jacob Thomasius;
1668 – Confessio naturae contra atheistas;
– Specimen demonstratiorum politicarum pro rege Polonorum xEligendo;
1669 – Defensio Trinitatis per nova reperta logica;
– De rationibus motus;
– De incarnatione Dei (?);
– De Aristotele recentioribus reconciliabili;
1669 -1670 – De vi persuadendi. De somnio et vigilia;
1670 -1671- Elementa Iuris naturalis (?);
– De materia prima (?);
1671 – Hypothesis physica nova;
– De resurrectione corporum;
– Theoria motus abstracti;
– De conatu et motu, sensu et congitatione;
– Hypothesis de systemate mundi;
– De natura rerum corporearum;
– Summa hypotheseos physicae;
– Demonstrationes quaedam physicae;
1671-1690 – correspondência com Antoine Arnauld.

1672 -1676: Paris e Londres
1672 – Demonstratio substantiarum incorporearum;
– De minimo et maximo. De corporibus et mentibus;
1673 – Confessio philosophi;
1674 – Tria axiomata primaria (?);
1675 – De mente, de universo, de Deo;
– De materia, de motu, de minimis, de continuo;
1676 – De arcanis sublimium vel de summa rerum;
– Linea intermmitata;
– Sur les premières propositions et les premières termes;
– Pacidius philalethi;
– De sede animae;
– De unione animae et corporis;
– De magnitudine;
– De formis seu attributis Dei.

1676 -1679: Hanover (a serviço do Duque Johann Friedrich)
1677 – De jure suprematus ac legationis principium germaniae;
– Dialogus de connexione inter res et verba;
1678 – De grammatica rationali;
– Analysis linguarum;
– Specimen calculi universalis (?);
– Ad specimen calculi universalis addenda (?):
– Introductio ad encyclopaediam arcanum (?);
1679 – Demonstrationes Catholicae;
– Elementa calculi;
– Calculi universalis investigationes;
– De oorgano sive arte magna cogitandi (?);
– Characteristica verbalis (?).

1680-1687: Hanover (a serviço do Duque Ernst August)
1680-1685 – Lingua rationalis;
1683 – De synthesi et analysi universali (?);
– De modo distinguendi phaenomena realia ab imaginariis (?);
1684 – Nova methodus pro maximis et mininis;
– Meditationes de cognitione, veritate et ideis;
1685 – Atque logicarum;
– Recommendation pour instituer la science générale (?);
– De verum a falso distinguendi (?);
– Non inelegans specimen demonstrandi in abstractis (?);
– Specimen calculi coindidentium et inexistentium (?);
1686 – Discours de métaphysique;
– Systema Theologicum;
– Generales inquisitiones;
– Vindicatio justitiae divinae (?);
– Brevis demonstratio erroris memorabilis Cartesii et aliorum circa legem naturalem;
– Specimen inventorum de admirandis naturae generalis arcanis (?).

1687-1690: Alemanha meridional, Áustria e Itália
1688 – Fundamenta calculi ratiocinatoris (?);
1689 – Tentamen de motuum coelestium causis;
– De libertate;
– Prima veritates;
1689-1690 – Dynamica de potentia et legibus naturae corporae;
1690 – Primaria calculi logici fundamenta.

1690-1698: Hanover (a serviço do Eleitor Ernst August)
1692-1696 – correspondência com Basnage de Beauval;
1692 – Codex juris gentium diplomaticus;
– Animadversiones in partem generalem principiorum xxcartesianorum;
1694 – De primae philosophiae emendatione;
1695 – Système nouveau de la nature et de la communication des xxsubstances;
– Specimen dynamicum;
– Dialogue effectif sur la liberté de l’homme;
– Tentamen anagogicum;
1697 – De rerum originatione radicali;
1698 – De ipsa natura sive de insita actionibus que creaturarum.

1698-1716: Hanover (a serviço do Eleitor Georg Ludwig)
1702 – Sur ce qui passe les sens et la matière;
– Considérations sur la doctrine d’un espirit universel unique;
1703 – Nouveaux Essais sur l’entendement humain;
1705 – Considérations sur les principes de vie;
– Eclaircissement sur les natures plastiques;
1707 – Scriptores rerum Brunsvicensium;
1710 – Théodicée;
– Causa Dei, asserta per justitiam ejus;
– Qui sit Idea;
– Commentatio de anima brutorum;
– Brevis designatio meditatiorum de originibus gentium, ductisxpotissinum ex indicio linguarum;
1714 – Principles de la nature et de la grâce fondés en raison;
– Monadologie;
– Initia rerum mathematicarum metaphysica (?);
1715-1716 – correspondência com Clarke.